Kryzys emocjonalny

Kryzys emocjonalny

Psychologowie i filozofowie już od dawna próbują zdefiniować pojęcie emocji. W teorii psychologicznej emocje rozumiane są zazwyczaj w trzech różnych znaczeniach: jako syndrom emocjonalny, jako stany emocjonalne i jako reakcje emocjonalne. Emocjonalne syndromy mamy na myśli wtedy, gdy mówimy o emocjach w ogóle. Są to pojęcia pochodzące z pewnych teorii potocznych. Natomiast stan emocjonalny to względnie krótkotrwała i odwracalna dyspozycja do reagowania w sposób typowy. Z kolei reakcja emocjonalna to bieżący zmienny zbiór reakcji ujawnianych przez człowieka znajdującego się w jakimś stanie emocjonalnym. Do reakcji emocjonalnych należą: wyraz twarzy, zewnętrzne zmiany fizjologiczne i subiektywne doznania. Emocje jako stan odnoszą się zwykle do przemijającej reakcji na specyficzne rodzaje warunków, choćby reakcja gniewu na jakąś sytuację. Natomiast emocje interpretowane jako cecha, odnoszą się zwykle do pewnej skłonności do reakcji na pewien rodzaj warunków. Kategoria cechy nadaje emocjom powtarzalność stanu w różnych warunkach.



Emocje, zdaniem psychologów, wykształciły się ze względu na ich wartość adaptacyjną w rozwiązywaniu podstawowych zadań życiowych. Na ich adaptację wpływa fakt, że powstają zanim zorientujemy się, że powstały. Mobilizuje to człowieka do szybkiego reagowania na wydarzenia. Konteksty wywołujące określone emocje mają pewne wspólne, niezmienne elementy. Można je zaobserwować także u innych naczelnych. Badania empiryczne dowodzą, że pewne emocje, np. gniewu, strachu, wstrętu i smutku, cechują się charakterystycznymi wzorcami pobudzenia autonomicznego układu nerwowego. Wyniki badań pozwalają więc przypuszczać, że każdej emocji podstawowej towarzyszy specyficzna aktywność centralnego układu nerwowego. Większość zaburzeń emocjonalnych pojawia się pod nieobecność jakichś oczywistych stresorów sytuacyjnych lub stanowi reakcję emocjonalną nieproporcjonalnie silną w stosunku do wywołujących ją sytuacji (choćby fobie). Emocje odczuwamy zawsze świadomie. Nieświadome mogą być wywołujące je oceny poznawcze - stąd ludzie mogą być zaskoczeni swoimi emocjami. Kiedy przyczyna emocji jest niewystarczająco uświadomiona, może zostać przypisana fałszywym źródłom i dzięki temu deformować sądy i decyzje.

Każdy rodzaj kryzysu jako doświadczenie szczególnie trudne często przekracza możliwości samodzielnego radzenia sobie. W sprzyjających warunkach, w których osoba dotknięta kryzysem może liczyć na wsparcie indywidualne lub instytucjonalne, jest w stanie samodzielnie wygrać z problemem. Częste występowanie zjawiska kryzysu doprowadziło do pojawienia się wielu form interwencji kryzysowych. Na ogół przyjmuje się, że interwencja kryzysowa to szereg działań o charakterze doraźnym i krótkoterminowym, zmierzających do udzielenia natychmiastowej pomocy osobom znajdującym się w kryzysie. Jest to zespół interdyscyplinarny celowych i skoordynowanych działań wykorzystujących zasoby klienta, jego otoczenia oraz instytucji służących pomocą. Celem interwencji kryzysowej jest ułatwienie osobie doświadczającej kryzysu odzyskanie równowagi wewnętrznej oraz pomoc w rozwiązaniu problemu. Interwencja kryzysowa polega również na wsparciu materialnym, prawnym, medycznym itp. Służy temu zespół wyspecjalizowanych osób: psychologów, pedagogów, kuratorów sądowych, pracowników socjalnych, policjantów, ratowników, lekarzy itp. Podejmowanie działań w obszarze interwencji wymaga systematyczności oraz zadaniowego podejścia do problemu. Klasyczny model interwencji kryzysowej polega na zapewnieniu wsparcia emocjonalnego, poczucia bezpieczeństwa i zredukowaniu lęku.

• Badura-Madej W. (wybór), Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Poradnik dla pracowników socjalnych. Katowice 1999.
• Ekman P., Davidson R. J. (red.), Natura emocji. Podstawowe zagadnienia. Gdańsk 1999.
• Mellibruda L., Zarządzanie zmianą. „Remedium” 2000 nr 3, s. 6-10.
• Miturska E., ABC interwencji kryzysowej. „Świat Problemów” 2012 nr 7, s. 5-8.
• Surzykiewicz J., Człowiek w sytuacjach kryzysowych w aspekcie zadań i granic pedagogiki społecznej i pracy socjalne. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2003 nr 4, s. 3-9.